در مواقعی از راننـدگی، ماننـد زمان پیچیدن، هر یک از چرخها بـه دلیل طی مسافت متفاوت، سرعتهای متفاوتی نسبت بـه همدیگر دارنـد؛ در اینجا این دیفرانسیل اسـت که توان لازم را بـه چرخها میرسانـد و انـدازه چرخش آنها را تعیین میکنـد. برای درک بـهتر این موضوع بـاید توان خروجی از خودرو را ماننـد یک انشعاب تکی تصور کنید که بـه وسیله دیفرانسیل بـه دو بخش تقسیم شـده و هر بخش برای گردش یک چرخ، بـه صورت مستقل عمل میکنـد. در واقع این دیفرانسیل اسـت که کمک میکنـد سر پیچها بـا موفقیت پیچیده و میزان چرخیدن چرخها، بـه صورت مجزا از یکدیگر، تنظیم شود.
تفاوت ساختاری دیفرانسیل جلو و عقب:
در خودروهای دیفرانسل جلو مجموعه محرک -موتور، جعبـهدنـده، دیفرانسیل و چرخهای محرک تماما در جلوی خودرو قرار دارنـد. در مقابل، در خودروهای دیفرانسیل عقب نیروی موتور بهواسطهی محور انقال نیرو (میلگاردان) بـه دیفرانسیل چرخهای عقب منتقل می شود.
تفاوتهای مکانیکی و دینامیکی:
امروزه خودروهای دیفرانسیل جلو سهم بیشتری از بـازار را بـه خود اختصاص داده انـد، اما این امر دلیل بر برتری آنها نیست. قرار گرفتن دیفرانسیل در عقب خودرو مزایـایی همچون شتاب، هنـدلیگ و توزیع وزن بـهتر را ارائه می کننـد. شتاب بـهتر در این خودروها ناشی از آن اسـت که انتقال وزن بـه چرخ های عقب در شروع حرکت، بـاعث چسبنـدگی بیشتر آنها شـده و بـا توجه بـه محرک بـودن چرخهای عقب در این خودروها کشش بیشتری از تایرها دریـافت میشود.
همچنین خودروهای دیفرانسل عقب در جلوی خودرو از پیچیدگی کمتری برخوردارنـد، در نتیجه زاویه فرمانگیری بیشتر بـوده و در محیط کوچکتری می تواننـد دور بزننـد و بخاطر تقسیم وزن بـهتر و فرمانپذیری بیشتر، دارای خوشـدستی بـالاتری خواهنـد بـود. تقسیم وزن بـهتر در این خودروها بـاعث می شود وزن موجود بر روی چرخهای عقب بیشتر بـوده و از قفل شـدن سریع چرخ ها جلوگیری شود. در نتیجه بـا نصب ترمزهای قوی بر روی چرخ های عقب، کمک شایـانی بـه توقف سریع خودرو خواهد شـد. این نوع خودروها برای کاربری بعنوان ماشینهای حمل بـار که وزن زیـادی بر روی چرخ های عقب قرار می گیرد بسیـار مناسب هستنـد.
در مقابل، سیستم انقال قدرت این خودروها بدلیل وجود میل گاردان در وسط ماشین بـاعث کاهش فضای داخلی اتاق شـده و نیز بـه وزن خودرو می افزاید که این امر بـاعث افزایش میزان مصرف سوخت نیز می شود. علاوه بر این، بدلیل انتقال نیروی موتور بـه میل گاردان و سپس بـه دیفرانسیل عقب، در این خودروها شاهد میزان هدر رفت بیشتر انرژی هستیم. نکته منفی دیگر برای خودروهای دیفرانسیل عقب این اسـت که بدلیل کاهش وزن بر روی چرخ محرک، در مقایسه بـا خودروهای دیفرانسیل جلو، در مسیرهای لغزنـده دچار بکسوات شـدید و بیشفرمانی می شونـد. در سوی دیگر همین معایب بـاعث برتری خودروهای دیفرانسیل جلو خواهنـد شـد.
مزیت عمده اتومبیلهای دیفرانسیل جلو تولید ارزان قیمتتر آنهاسـت. منسجم بـودن موتور، جعبـه دنـده، فرمان و سایر اجزا در جلوی خودرو سبب می شود که این بخش به شکل یک واحد منفرد در کارخانه ساخته شود. در نتیجه، کار کمتر در فراینـد ساخت و همچنین نیـاز بـه قطعات کمتر، موجب کاهش هزینهها میشود. چنانکه قبلا اشاره شـد، از مزایـای دیگر این نوع انتقال قدرت برتری عمومی این خودروها از نظر هنـدلینگ در شرایط جوی ناسازگار و جاده های لغزنـده اسـت.
تفاوت گیربکس بـا دیفرانسیل
گیربکس، نیروی موتور را بـه سمت چرخها هدایت میکنـد و این دیفرانسیل اسـت که اجازه چرخش متفاوت در چرخها را ایجاد خواهد کرد. بـه بیـان دیگر دیفرانسیلها در مرحله بعد از گیربکس قرار دارنـد و نیروی موتور را بـا تنظیمات خود بـه پلوس چرخهای خودرو، انتقال میدهنـد. بعضی از خودروها دو دیفرانسیلی بـوده و برخی دیگر تک دیفرانسیل هستنـد. بدیهی اسـت که خودروهای دو دیفرانسیل، تعادل و امنیت بیشتری در پیچها داشته و ضریب اطمینان بـه آنها بـه مراتب بـالاتر اسـت.
بـا توجه بـه توضیحات بـالا، عمده تفاوت بین دیفرانسیل و گیربکس در موارد زیر خلاصه میشود:
۱. هر خودرو دارای یک جعبـه دنـده یـا گیربکس اسـت، اما یک خودرو، دو دیفرانسیل، یکی برای چرخهای جلو و یکی برای چرخهای عقب، میتوانـد داشته بـاشـد.
۲. گیربکس بـه هر چهارچرخ مربوط شـده و انتقال قدرت را بـهطور مساوی برای هر چهار چرخ انجام میدهد؛ اما دیفرانسیل یـا برای چرخهای جلو و یـا چرخهای عقب عمل خواهد کرد. (بسته بـه این که خودروی مورد نظر دیفرانسیل جلو بـوده یـا از نوع دیفرانسیل عقب بـاشـد؛ البته در برخی از خودروها نیز دو دیفرانسیل جلو و عقب را بـهطور همزمان داریم.)
۳. گیربکس سرعت و توان دور موتور را بـا سرعت و گشتاور متغیر بـه میل گردان، منتقل میکنـد؛ اما دیفرانسیل در زمانی که شکل حرکت خودرو از مسیر صاف تغییر کنـد، توان را بـه صورت نامساوی بـه چرخها میرسانـد. (در زمانی که خودرو در مسیر صاف حرکت کنـد، دیفرانسیل توان مساوی بـه چرخها خواهد رسانـد.)
۴. در دیفرانسیل جلو و عقب، تفاوتهایی را در سرعت و ایمنی شاهد هستیم؛ اما این موضوع در خصوص گیربکس صدق نمیکنـد و ماهیت عملکرد آن در تمام خودروها یکسان اسـت. در خودروهای بـا دیفرانسیل عقب، شتاب بـالاتری را شاهد هستیم؛ اما در ماشینهای بـا دیفرانسیل جلو، سطح و ضریب ایمنی بـالاتر بـوده و شتاب پائین اسـت.
نکته: لازم بـه ذکر اسـت که در زمان کاهش دنـده، دیفرانسیل آخرین قطعهای اسـت که در کم کردن دنـده، نقش آفرینی میکنـد.