لانچ (Launch) در ادبیات انگلیسی به معنای آغاز کردن (Start) و در دانش مهندسی هوافضا به معنای پرتاب (پرتاب کردن) می باشد.
Launcher (=پرتابگر) در دانش هوافضا به وسیله ای گفته می شود که به حالت دستی (Manual) و یا حالت خودکار (Automatic)، گلوله، توپ و موشک را شلیک می کنید.
Missile Launcher نیز به معنای پرتابگر گلوله می باشد که در هوافضا به آن لانچر موشکی می گویند.
سکوهای پرتاب (پرتابگر) های موشکی به حالت ریز به شکل زیر تقسیم بندی می شوند:
لانچر ثابت :
به این نوع سکوهای پرتاب، اصطلاحا Fixed Launcher می گویند.سکوهای پرتاب ثابت (سکوهای پرتاب غیر متحرک) به سکوهایی می گویند که سازه آن به صورت ثابت (fixed) در یک مکان از پیش تعیین شده ساخته شده است و جابجایی بسیار دشواری دارد.
سکوهای پرتاب زیر زمینی (Underground Missile Launchers) که داخل تاسیسات زیر زمینی موشکی (UMF) می باشند نیز از نوع سکوهای پرتاب غیر متحرک می باشند.
لانچر رگباری :
به این تایپ قدیمی و پراستفاده از سکوهای پرتاب موشکی، اصطلاحا Multiple Launcher می گویند.این سکوهای موشکی، بسته به نوع مهندسی آن ها، می توانند تعداد قابل توجهی موشک به سمت هدف (اهداف) شلیک کنند و یا همانند قایق های تندرو تهاجمی سپاه پاسداران، تعدادی زیادی راکت به سمت اهداف شناور دریایی پرتاب کنند.
لانچر توپ :
این نوع لانچر نیز سابقه ی بسیار قدیمی دارد و اکنون نسل تکامل یافته ی آن را با نام هویتزر (Howitzer) می شناسیم که هزینه ی تولید انبوه و استفاده ی آن نسبت به سایر لانچر های موشکی و همچنین سامانه های موشکی (Missile Systems) کمتر است و به همین دلیل برای حملات سنگین علیه دشمن، از این تایپ لانچر بیشتر از سایر تایپ ها استفاده می شود.
به لانچر توپ اصطلاحا Gun Launcher می گویند.
لانچر متحرک :
Mobile Launcher یا همان سکوی پرتاب متحرک موشکی تایپی از لانچرهای مباشد که هم اکنون در شرکت های وابسته به صنایع دفاعی کشورهای مختلف با استقبال بیشتری مواجه می شود.این سکوی های موشکی نیز طراحی های متنوعی دارند.
لانچر تک ریلی :
به این نوع لانچر اصطلاحا Mono-rail Launcher گفته می شود که به دو دسته ی لانچر ثابت (Fixed launcher) و (Mobile launcher) تقسیم می شوند.هر واحد لانچر تک ریلی می تواند صرفا یک فروند موشک شلیک کند.
لانچر پرتابل :
به سکوهای پرتاب سبک و قابل حمل اصطلاحا Portable Launcher یا لانچر پرتابل (پرتیبل) می گویند.
این نوع لانچر به طور گسترده به منظور استفاده در سامانه های موشکی ضد زره (AAeMS) و سامانه های موشکی ضد هوایی (SAM Systems) از نوع دوشپرتاب طراحی و تولید شده است.
لانچر پرتابل در انواع مختلفی ساخته شده است و تهدید بزرگی برای هواپیماهای پشتیبان زمینی (ground support)، پهپادها و مخصوصا بالگردها به شمار می آید زیرا یک سرباز می تواند با استفاده از تاکتیک های نظامی آموزش دیده ی خود، بالگرد دشمن را سرنگون سازد.
در طول تاریخ معاصر این نوع لانچر بارها به دست شورشیان ضد حکومتی در کشورهای مختلف در آمده است و می توان گفت بعد از اسلحه ی کلاشینکف، این لانچر مهمترین سلاح چریک ها محسوب می شود.
بدلیل استفاده ی آسان این لانچر نسبت به سایر تایپ های لانچرها، فراوانی تولید، قیمت کمتر و قابل حمل بودن آن، یکی از خطرناکترین سلاح ها به شمار می آید، زیرا یک فرد می تواند با مسلح کردن این لانچر به موشک آن، حتی از داخل یک ساختمان نیز یک هواپیما و یا یک بالگرد را نابود سازد و یا بار نوع راکت انداز آن، یک وسیله ی نقلیه ی زره ای را منهدم کند.
لانچر هوایی :
به سکوهای نصب شده ی زیر هواپیمای نظامی به منظور پرتاب موشک های غیر هدایت شونده و یا موشک های مجهز به سیستم هدایتی، اصطلاحا Post Aircraft Rocket Launcher می گویند.
لانچر چهارگانه :
به سکوهای پرتاب موشکی ای که قابلیت پرتاب همزمان 4 فروند موشک به سمت هدف را دارند، لانچرهای چهارگانه (لانچرهای چهارتایی) یا Quadruple Launcher می گویند.
لانچر جمع شونده :
به سکوهای موشکی ای که توانایی باز و جمع شدن را داشته باشند، لانچرهای جمع شونده یا Retractable Launchers می گویند.بیشترین کاربرد این نوع لانچرها در نیروی دریایی می باشد.سامانه های سام موجود بر روی رزم ناو ها عموما از نوع لانچرهای retractable می باشند.
لانچر سرپوشیده :
سکوی پرتاب سرپوشیده یا به اصطلاح Shoe Launcher می تواند بسیاری از تایپ های ذکر شده در موارد بالا و پایین باشد.
در کل به سکوی پرتابی که قبل و بعد از پرتاب موشک از دید هواپیماها و سیستم های اطلاعاتی بدون سرنشین (URAS و URAV) و همچنین ماهواره ها (Satellites) ی جاسوسی پنهان شده باشد (یا به اصطلاح استتار کرده باشد) را shoe launcher می گوییم.
لانچر برجی :
به لانچری که دارای برج می باشد اصطلاحا Tower Launcher می گویند.
کاربرد گسترده ی این نوع سکوی پرتاب در پرتاب 90 درجه ی موشک های بالستیک می باشد.
در شکل 1 نمونه‌ای از یک لانچر دست پرتاب موشک آبی و در شکل 2 نمونه‌ای از لانچر یک فضاپیمای پیشرفته را مشاهده می‌کنید.
