اکسل یا میل فرمان جزو قطعات جلوبندی موتور بوده که وظیفه آنها تعلیق یا به اصطلاح هندلینگ خودرو حین عبور از دست اندازها ، پیچ جاده‌ها و چاله‌ها است.
تعریف اکسل (axle) : تعریف ساده ظاهری آن عبارت است ازمحور مرکزی یک چرخ یا دنده بوده، که برای نصب چرخها مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین پیش بینی می شود مکانیزم ساده ای داشته باشد لیکن با لحاظ وظایفی چون ارتباط با مكانيزم فرمان ، سهیم شدن درانتقال قدرت ، كاهش دور و چرخش خودرو ، تعديل اثر جغرافیایی جاده ، آزاديهاي حرکتي خاص و ... سبب می شود که طرح و ساختمان آن از پيچيدگي قابل توجهي برخوردارمی گردد . بر حسب وظایف اکسل را می توان به انواع مختلفی تقسیم بندی کرد. اگر اکسل خودرو بر اثر تصادف یا برخورد شدید کج شود، خراب شده و در سرعتهای بالا خودرو را با مشکل ارتعاش و لرزش خودرو مواجه خواهید شد . نیز چنانچه گردگیر های مفصلی محل اتصال اکسل به چرخ ها پاره شوند هم نشتی گریس خواهید داشت و هم گرد و خاک به داخل مفصل ها نفوذ کرده و باعث مشکل خواهد شد.
انواع اکسل یا میله فرمان :
اکسلهای صلب یا ثابت (Rigid Axles)
محور دورانی چرخها در دو طرف توسط یک بدنه مستحکم و ثابت به یکدیگر متصل شده است . بنابراین جابه جایی در یک طرف منجر به جابه جایی در طرف دیگر خواهد شد . استحكام بالا ، توان تحمل بار زياد و سادگي مکانيزم سبب شده است ، با وجود راحتی کمتر برای سرنشینان ،این نوع از اكسل ها در خودرو های تجاری كاربرد زیادی پیداکنند .
اكسل فرمان پذير
نصب شونده در جلوی خودرو ( Steered Rigid Front Axle) از این نوع اکسلها با لحاظ شکل و گنجایش تحمل بار ، مورد کاربرد آن در جلوی خودرو می باشد. بنابراین بدنه اصلی که به نام تیرک اصلی نامیده میشود، برای برخورد نکردن با قسمت پایینی موتور به شکل منحنی سمت پایین می باشد. مجموعه ترمز، توپی و لوازم چرخها بر روی سگ دست نصب می شوند که برای ایجاد فرمان پذیری نسبت به کینگ پاون ( نوعی شفت) دوران می کنند. بعضی از اوقات برای پایین آوردن کف اتوبوسها نیاز به ایجاد فرو رفتگی بیشتری در تیرک اکسل می باشد که به آن اکسل دروازه ای یا پرتال می گویند.
اکسل عقب محرک
وظیفه اکسل عقب، انتقال قدرت به چرخها و حرکت خودرو های تجاری همچون اتوبوس و کامیون می باشد. بنابراین بدنه اصلی آن به نام پوسته اکسل به عنوان پایه برای نصب کله گاوی و مکانی برای نصب پلوس ها می باشد. کله گاوی اکسل، حرکت طولی گاردان را به حرکت عرضی تبدیل کرده و از سرعت دورانی به میزان مورد نیاز می کاهد. وظیفه توزیع دور با شراط متناسب با حرکت به عهده دیفرانسیل است.
مجموعه ای از ترمز، توپی با مجموعه چرخ و کمک فنر و نشیمن گاه فنر نیز بر روی پوسته اصلی اکسل نصب می شوند. بعضا بار وارده به اکسل به قدری زیاد است که یک اکسل نمی تواند تحمل کند از این رو از دو عدد اکسل به صورت جفتی یا اصطلاحا تاندم استفاده می شود. اگر مجموعه تعلیق جداگانه ای به این دو اکسل اضافه شود، مجموعه حاصل را بوژی می گویند. در این ترکیبها ،ابتدا قدرت از طریق گاردان اصلی به محور اول وارد می شود و بسته به شرایط عملکرد بین محور اول و محور دوم مورد تقسیم می شود. بنابراین اکسل اول را پیشرو Leading و اکسل دوم را پیرو Trailingمی نامیم.
اكسل جلو محرك ( Rigid Front Driven Axle )
در این اکسل دو وظیفه انتقال قدرت و فرمان پذیری به عهده آن گذاشته شده است و در خودروهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع اکسل به دلیل نصب شدن کله گاوی و عبور پلوس ها دارای پوسته مشابه اکسل عقب می باشد و برای فرمان پذیری بهتر دارای کینگ پین یا محور دوار است . انتقال قدرت به جلو هم سبب پایداری بیشتر خودرو و هم امکان انجام مانورهای دشوارتر در شرایط جاده ای لغزنده و ناهموار را فراهم می کند. بنابراین این اکسلها اکثرا در خودروهای خارج جاده ای off road یا نظامی نصب می شوند. در مواردی که نیاز به استفاده از اکسل جلو نباشد، میتوان اتصال آن به جعبه دنده را قطع کرده و به عنوان اکسل صلب غیرمحرک از آن استفاده کرد.
اكسل مرده ( Dead Axle)
از آنجایی که در وسایل نقلیه سنگین مانند تریلی ها با تعداد محور کم نیازی به انتقال قدرت با فرمان پذیری ندارند، بنابراین از یک نوع ساده ای از اکسل که شامل یک بدنه صلب به نام پوسته اکسل، سیستم ترمز و مجموعه ترمز مورد استقاده قرار می گیرد. که به آن اکسل مرده گفته می شود که نقطه مقابل اکسلهای محرک یا فرمان پذیر است. گاهی در خودروهای تجاری برای افزایش ظرفیت باربری از این نوع اکسلها مورد استفاده قرار میگیرند که در آن صورت به آنها ( tag axle ) گفته می شود.
اكسل های تعليق مستقل ( Independent Suspension Axles )
هرنوع حرکتی در چرخ یک طرف خودرو تاثیر قابل توجهی بر حرکت طرف دوم خودرو نخواهد داشت، زیرا اکسل و تعلیق در دو طرف خودرو جدا از هم و مستقل می باشند . برای اینکه این حالت ایجاد شود، قطعات اکسل به عنوان اجزای سیستم تعلیق مانند فنر و میله های تعادل هم عمل می کند بنابراین به آن اکسل تعلیق مستقل می گوییم .
در حالت کلی دو نوع سیستم تعلیق مستقل وجود دارد. سیستم هایی که ظرفیت تحمل بار آنها کم می باشد که به مک فرسون شهرت دارند و در خودروهای سواری سبک مورد استفاده قرار می گیرند.
اما نوع دوم به نام( double wishbone ) از ظرفیت تحمل بار بسیار بالایی برخوردار است، بنابراین در خودروهای تجاری سنگین نظیر اتوبوس و مینی بوس کاربرد دارند.